Als je het verhaal van het huidige tijdsgewricht, en van jezelf daarin, zou moeten weergeven in een theatervoorstelling, wat zou je dan doen? Wat zou je laten zien als ontwikkeling? Zoiets moeten de makers van dit stuk zich hebben afgevraagd.
“Grootsheid? Ik zie alleen maar iemand
een acteur zijn van zijn eigen ideaal.“
Friedrich Nietzsche
De voorstelling
De symmetrie in het openingsbeeld, de opstelling van stoelen, serviesgoed en appels, is prachtig maar de titel doet iets anders vermoeden over wat er nog komen gaat: “Smashed” heet de voorstelling van La Compagnie Gandini.
En inderdaad, na de aanvankelijke schoonheid van knap jongleer-werk in een strakke ordening van een groep uiterst gedisciplineerd samenwerkende mensen, gebeurt er iets. De gehoorzaamheid en de discipline verslappen.
Rebellie
De vrijheid die ze zichzelf gunnen, breekt het ideaalplaatje open en de acteurs banen zich een weg naar creativiteit en spel. Het publiek lacht. Maar het spel gaat op een gegeven moment over in chaos, ten koste van de samenwerking. Elke vorm van waardigheid komt in een vrije val. Het toneel eindigt in een onappetijtelijk beeld van rondvliegende, kapot vallende, aangevreten en vertrapte appels. Ook het serviesgoed gaat volledig aan diggelen.
Ik zit te kijken naar mensen die elkaar flink in de weg zitten, die hun eigen vrijheid nemen ten koste van de ander. Het lachen verstomt. Als toeschouwer voel ik mij in toenemende mate ongemakkelijk en vraag ik me af hoe het kan dat ik het tipping point hebt gemist.
Eraan voorbij
Maar dan… dan worden het gebrokene, de vernietiging, de strijd en de letterlijke scherven het decor waarin zich – heel voorzichtig – nieuwe gebaren laten zien. Niet meer georkestreerd, niet meer in collectieve grootsheid. Niemand die zegt hoe het moet. Maar in subtiele één-tweetjes. Klein. Op de tast. Zacht en echt. In samenspel. De rotzooi ligt er nog en het geheel ziet er warrig en onoverzichtelijk uit maar de kiemen zijn er!
Want niet langer is het de collectieve verplichting die ons beweegt. Maar de individueel voelbare innerlijke waarheid. Dat is het nieuwe vertrekpunt van samenwerken en samenleven. In jou en in mij. Deze ‘Gentle Revolution’ herken ik!
Dank
Wat een prachtig, ontroerend theater waarin de maker geen morele vinger opsteekt maar wel keihard én in liefde laat zien wat er is. Wat een herkenbare beelden en hoopvolle boodschap. Chapeau Les Pluralies in Luxeuil-les-Bains, Frankrijk. Mooi theater????????. Volgend jaar weer!
We kunnen het
Wat verbeeld werd in deze voorstelling raakte me en sluit nauw aan bij de soms diepgaande ervaringen die ik opdoe met het systemisch werk. Keer op keer blijkt dat we allemaal toegang hebben tot een innerlijke, betrouwbare kennisbron. Dat is zeer bekrachtigend. Opstellingenwerk prikkelt daarom altijd mijn geloof in een maatschappelijke omvorming. Het is een manier van samenwerken die me doet voelen en ervaren dat we kunnen navigeren op iets wat van binnenuit werkt. Dat we ons daarmee radicaal genoeg kunnen verlaten op onszelf, op iets wat waarachtig is in ons, en waardoor we ons daadwerkelijk kunnen ontwikkelen in de richting van een rechtvaardige en duurzame samenleving. In plaats van te blijven ronddolen in mentale verwarring en in de richtingenstrijd waarmee we de wereld lelijk maken.
We hebben geen ideologie en geen extern ideaal meer nodig. Maar we moeten nog wel door de zure appel heen bijten van de ontstane chaos, de schade en de desoriëntatie. Ik geloof dat we dat kunnen.
“Let Joy host a party in your tunnel
and you will soon celebrate your way out of it.”
Caity Alice in ‘Gentle Revolution’